2 Kwietnia Światowy Dzień Świadomości Autyzmu

 

2 kwietnia obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. 

Z racji wieloletniej pracy z dziećmi ze spektrum temat jest mi szczególnie bliski. Pracując w przedszkolu terapeutycznym spotkałam na swojej drodze wiele wspaniałych dzieci. Jako diagnosta wielokrotnie byłam jedną z pierwszych osób, które komunikowały rodzicom, że ich syn lub córka ma autyzm lub Zespół Aspergera. Różne były reakcje od płaczu i przerażenia poprzez masę pytań co dalej i jak można mu pomóc, po uczucie ulgi, że wreszcie wiadomo dlaczego dziecko zachowuje się inaczej niż rówieśnicy.

Każda z tych reakcji była na miejscu i musiała zostać zaopiekowana tak jak zaopiekowane powinno być samo dziecko. I przez zaopiekowane nie mam na myśli "naprawione" i nauczone jak być neurotypowym. Choć i takie oczekiwania się zdarzały. Nie... Przez zaopiekowane rozumiem zrozumienie go, jego potrzeb, specyficznych trudności ale i dostrzeżenie ogromu możliwości jakie ma i jego potencjału. 

Z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu chciałabym zaapelować o zrozumienie potrzeb wszystkich osób ze spektrum i nie wtłaczanie ich na siłę w ramy neorotypowego świata ale raczej stworzenie im miejsca w tym świecie i pozwolenie na bycie sobą. 

A co to takiego autyzm?

Na zaburzenia ze spektrum autyzmu składa się tzw. Triada autystyczna 

- zaburzenia komunikacji - zarówno werbalnej jak i niewerbalnej. Czyli dziecko może nie rozwinąć mowy werbalnej w ogóle, jego sposób mówienia może być niegramatyczny, może posługiwać się głownie echolalią czyli zasłyszanymi zwrotami. Nie używać gestów lub używać ich niespójnie z komunikatami werbalnymi. 

- trudności w relacjach społecznych - tu obserwowalne są duże trudności z nawiązywaniem relacji społecznych, rozumieniem reguł nawiązywania i podtrzymywania interakcji. Przy czym często występuje potrzeba posiadania tych kontaktów i dziecko próbuje nawiązywać je ale w nieumiejętny sposób. Np. zamiast podejść i zapytać czy może się pobawić zabiera dzieciom piłkę i ucieka z nią.

- sztywne wzorcach zachowań, zainteresowań i aktywności - przejawiające się w przywiązaniu do schematów, uporczywego zainteresowania jednym tematem, wykorzystywaniu przedmiotów niezgodnie z ich przeznaczeniem (słynne ustawianie aut w szeregu zamiast jeżdżenia nimi czy kręcenie kółkami)

Każdy autysta jest inny i u każdego stopień nasilenia trudności będzie różny. Czasem będą one sprzężone z niepełnosprawnością intelektualną czy chorobami genetycznymi i wówczas skala obciążenia jest duża i zarówno dziecko jak i cała rodzina potrzebują ogromu wsparcia. Jednak każdy jest indywidualną jednostką i należy pamiętać, że autyzm sam w sobie go nie definiuje. Oprócz niego ma własne cechy charakteru i temperamentu. Jeden jest wesoły i śmiały inny cichy i poważny. Tak jak dzieci neurotypowe tak i neuronietypowe są kimś wyjątkowym. I o ile oczywiście potrzebują wsparcia w zakresie umiejętności komunikowania się czy rozumienia zawiłości społecznych interakcji o tyle w patrzeniu na autystę nie wolno skupiać się tylko na tym i nie można wszystkich jego zachowań i reakcji zrzucać na karb autyzmu. O ile zwyczajnemu 4-latkowi dajemy prawo do okazywania złości i frustracji to w przypadku małego autysty takie same reakcje interpretujemy jako trudne zachowanie wynikające z zaburzenia i dążymy do jego wyeliminowania. Strasznie to krzywdzące. Autyzm to tylko dodatek. Czasem przeszkadza, jest trudny dla samego dziecka i jego opiekunów ale może zamiast skupiać się na równaniu do ogółu zaakceptować wyjątkowość tego człowieka? Wspierać tam gdzie tego potrzebuje, systematyzować świat ale jednocześnie dawać swobodę bycia sobą.